پاسخ به سوال آکوستیک امیشن چیست به زبان ساده.

به زبان ساده، در پاسخ به سوال آکوستیک امیشن چیست باید گفت: «ما در واحد پایش وضعیت دقیقا همان کاری را انجام می دهیم که هر همسری از شوهرش توقع دارد؛ما به دقت گوش می کنیم.»

اگر بخواهیم به زبان فنی به سوال آکوستیک امیشن چیست پاسخ دهیم باید گفت:

در نشر آوا یا Acoustic Emission با سیگنال آکوستیک فرکانس بالایی (معمولا در محدوده 20kHz تا 100kHz و حتی 1MHz) که بر اثر تخلیه سریع انرژی از یک منبع متمرکز مانند اصطکاک، ضربه و یا تربولانس در تجهیزات ایجاد می‌شود، سر و کار داریم.

اصطکاک: برینگی که گیریس موجود در آن تمام شده است.

ضربه: لقی بیش از حد قطعه باعث ایجاد ضربه میشود.

تربولانس: نشتی گاز از مخزن تحت فشار جریان توربلانس تولید میکند.

این فرکانس‌ها بالاتر از محدوده شنوایی انسان است.

با استفاده از تکنولوژی اکوستیک امیشن و به کمک فرایند هتروداینینگ میتوانیم این سیگنال فرکانس بالا را تا رنج قابل شنیدن پایین آورد و توسط هدفون گوش داد.

همچنین می‌توانیم شدت آن را بر حسب دسی بل روی صفحه نمابشگر مشاهده کرده و موقعیت مبنع ایجاد آن را شناسایی کنیم.

به عنوان مثال بیرینگ سیگنال یک الکتروموتور فرکانس بالایی را ایجاد میکند.

این سیگنال فرکانس بالا در داخل الکتروموتور منتشر شده و به سنسور دستگاه آکوستیک امیشن برخورد میکند.

این سنسور یک کریستال پیزو بوده (piezoelectric transducer) و امواج مکانیکی فرکانس بالا را به ولتاژ تبدیل میکند.

فرکانس ولتاژ خروجی سنسور با فرکانس موج مکانیکی ورودی به سنسور برابر می باشد.

در نهایت دستگاه آنالایزر اکوستیک امیشن، عددی با واحد دسی بل بر میکرو ولت (dBuV) را به عنوان خروجی به کاربر دستکاه نشان میدهد.

حال اگر بیرینگ الکتروموتور دچار اشکال شود و گریس داخل ببیرینگ از بین برود، مقدار دسی بل بر میکرو ولت نشان داده توسط دستگاه آنالایزر اکوستیک امیشن روند افزاشی یه خود میگیرد.

به عنوان قاعده کلی گفته می‌شود: از سطح صدای بیرینگ از هشت دسی بل بدون تغییر در کیفیت صدا بالاتر رود، بیرینگ نیاز به روانکاری دارد.

به منظور تعیین میزان دقیق گیریس مورد نیاز برای روانکاری بیرینگ از روش اکوستیک امیشن استفاده می‌شود.

این بحث را می توان در زمینه های زیر بسط داد:

•  نگهداری و تعمیرات پیشگیرانه ماشین آلات دوار
• مدیریت دقیق گریس کاری
• عیب یابی ولوها و تله بخارها
• بازرسی الکتریکال
• نشتی یابی هوای فشرده و تست آب بندی
• کنترل کیفیت

پایش وضعیت به نوبه خود، حيطه وسیعی از بازرسی ها را تحت کنترل دارد، همچنین با توجه به گستردگی که دارد افراد مختلفی از متخصص تا اپراتور ساده را زیر چتر خود جای می دهد تا بتواند وظیفه اصلی خود که همانا بهینه سازی عمر تجهیزات و دارایی های یک سازمان می باشد را انجام دهد.

اما متاسفانه امروزه در بسیاری از شرکت ها می بینیم که بحث پایش وضعیت از بحث اصلی خود دور شده و تا حد زیادی جایگاه اصلی خود را از دست داده است.

امروزه تمرکز اصلی پایش وضعیت بر روی ماشین آلات دوار اختصاص یافته، در حالی که ماشین آلات دوار بخشی از دارایی های ما در یک مجموعه برای دستیابی به محصول محسوب می گردند، ولوها،. تله بخارها، ترانسفورماتورها و نشتیهای هوای فشرده نیز به همان میزان اهمیت دارند.

خوب است که ما به تشخیص عیب در یک گیربکس بپردازیم، ولی یک ولو ایزولاسیون هم اگر معیوب باشد، می تواند منجر به توقف فرآیند گردد.

واحد پایش وضعیت باید عیب را قبل از آنکه باعث خرابی و مختل شدن عملیات و پروسه گردد، شناسایی کند.

حتی فراتر از آن وظیفه پایش وضعیت آن است که ریشه و علل خرابی را نیز شناسایی کند.

تصور غلط دیگر، آن زمانی است که فکر کنیم پایش وضعیت تنها با یک روش و تکنیک قابل انجام است، این موضوع با واقعیت تفاوت زیادی دارد.

اجازه بدهید برای روشن تر شدن موضوع، مثالی در مورد خودمان بزنم، ما همواره با حواس پنجگانه مان در حال بررسی اوضاع پیرامون خود هستیم.

به طوری که بتوانیم به درستی حرکت کنیم، زندگی کنیم و به کار و فعالیت بپردازیم و در عین حال از خطرها نیز دور باشیم.

ما برای این منظور از حواس مختلفی از جمله بینایی، چشایی، بویایی، شنوایی و لامسه کمک می گیریم.

حالا شما پاسخ دهید؛ بالانس سنجی، ارتعاش سنجی، دماسنجی و… کدامیک مهم تر است؟

آیا ما حسی داریم که تنها به کمک آن بتوانیم به تمام اطلاعات دنیای بیرون دسترسی داشته باشیم؟

آیا شما می توانید تنها به یک حس خودتان اعتماد کنید؟

مطمئنا پاسخ شما منفی خواهد بود.

از آنجایی که پایش وضعیت ریشه در رفتار انسانها دارد (پایش وضعیت همان رفتار روزانه ما می باشد) برای فهمیدن هر چه بهتر ارتباط بین روش ها و تکنیکهای مختلف پایش وضعیت، بهتر است به ارتباط بین حس های انسان توجه کنیم.

التراسونیک، ترموگرافی، آنالیز ارتعاشات و… در کنار یکدیگر معنا و مفهوم واقعی خود را پیدا می کنند.

آلتراسونیک یکی از تکنیک هایی است که در پایش وضعیت از آن بهره گرفته می شود و خرابی هایی که بر اثر تغییر در اصطکاک، ضربه و یا تربولانس باشد را در بر می گیرد.

این نکته مهم است که بدانیم بعضی از عیوب تنها توسط یک تکنیک و بعضی دیگر توسط تعدادی از روشها، قابل شناسایی می باشند.

برای نتیجه گیری میتوان گفت تیم پایش وضعیت زمانی به موفقیت دست می یابد که از روش ها و تکنیکهای مختلف در کنار هم برای رسیدن به بهترین نتیجه مطلوب بهره جوید.

مسلما به عنوان روشی مکمل و نه رقیب، نقش آلتراسوند در موارد و کاربردهای مختلف متفاوت می باشد، برخی مواقع به عنوان تنها روش پیدا کردن عیب و بعضی وقت ها به عنوان تنها روش برای جلوگیری از بروز مشکل و گاها به عنوان خط اول شناسایی عیب و بعضی اوقات بهترین روش تکمیلی سایر روش ها می باشد.

این نکات برای کلیه تکنیکها نیز صدق می کند.

التراسوند همانا گوش ما برای شنیدن صداهای تجهیزات ما می باشد.

گوشی که قادر است صدای بین محدوده فرکانسی ایجاد شده توسط خفاش و دلفین را به خوبی بشنود.

چه کسانی می توانند و چه کسانی باید از تجهیز آنالیز آلتراسوند استفاده کنند؟

به عنوان پاسخ مختصر باید بگوییم همه افراد، اجازه بدهید با مثال بیشتر توضیح دهم؛

متخصصان رده بالای پایش وضعیت، تیم روانکاری، اپراتور، واحد، مکانیک، واحد الکتریکال، تضمین کیفیت و حتی رانندگان کامیون.

از آنجایی که الترسوند محدوده وسیعی از کاربرده ها را پوشش می دهد، می‌توان از آن برای پیدا کردن یک نشتی ساده و یا وسیله ای
برای آنالیز پیچیده گیربکس استفاده نمود.

این موضوع کاملا وابسته به میزان دانش و آموزشی دارد که افراد دارند.

ولی مضوع مهمی که در آلتراسوند وجود دارد این است: می‌توان از آلتراسوند در هر سطحی و با هر میزان دانشی ابستفاده نمود.

بخش زیادی از وظایف واحد پایش وضعیت مربوط می شود به افراد متخصصی که همیشه وظایف زیادی به عهده‌شان است و سرشان شلوغ است.

اما آلتراسوند می تواند در دست افراد مختلفی باشد که همه به خوبی و کارآمد از آن استفاده نمایند.

به عبارت دیگر با بکارگیری آلتراسوند توسط اپراتورهای ساده می توان وقت مورد نیاز افراد متخصص را به آنها هدیا، داد.

همچنین از آنجایی که پایش وضعیت برای همه اهمیت دارد و آلتراسوند این شانس را به همه میدهد که بخشی از واحد پایش وضعیت باشند، و در اجرایی شدن آن نقش و سهمی داشته باشند.

در چه مرحله‌ای آلتراسوند به ما کمک می‌کند تا جلوی خرابی را بگیریم؟

در بیشتر واقع در ابتدایی ترین مراحل البته باید به این نکته نیز توجه کنیم که بعضی عیوب باینری هستند (یعنی با وجود دارند با وجود ندارند.

ما در این خصوص در مورد این گونه عیوب صحبت نمی کنیم.

پیدا کردن عیب در دراحل ابتدایی، منجر به جلوگیری از خرابی و یا کاهش زمانی که صرف تعمیرات ماشین آلات و یا اضافه کاری پرسنل تعمیرات و یا هزینه بالای تامین قطعات یدکی فوری می گردد.

اینکه عیبی فقط با یک روانکاری ساده ہرطرف بشود و یا باعث خرابی کامل ماشین شود به انتخاب ما بستگی دارد، اینکه در کدام مرحله از عیب مطلع شویم و واکنش درست نشان بدهیم.

اگر در مراحل اولیه به یک آلارم خرابی واکنش نشان دهیم و درصدد برطرف کردن آن براییم مسلما هزینه کمتری را برای شرکت به دنبال خواهد داشت.

در دنیای پر رقابت امروز جای اشتباه نیست، ما در عصری زندگی می کنیم که رقبای ما بسیار قدرتمند هستند و ما باید جوری رفتار کنیم تا مجبور نباشیم هزینه یک خرابی پیش بینی نشده را به بهای تمام شده کالای خود بیافزاییم.

سطح دانش افرادی که می خواهند از آلتراسوند استفاده کنند باید چه میزانی باشد؟

مسلما هر چه بیشتر بهتر. تکنولوژی که در دستان افراد آموزش ندیده و یا اشتباه آموزش دیده باشد خطرناک است.

این موضوع را میتوان به  به تمام تکنیک‌ها در پایش وضعیت تعمیم داد.

چرا که یک نتیجه گیری اشتباه، به یک تصمیم اشتباه ختم می شود.

انجام ندادن کاری به مراتب بهتر از آن است که کاری را به اشتباه انجام دهیم.

وقتی در مورد آلتراسوند صحبت می کنیم باید به دو موارد مهم زیر توجه کنیم:

چه کاربردهایی از آلتراسوند مدنظر است؟ یک کاربرد یا همه آنها

چه کسی قرار است با دستگاه آلتراسوند کار کند؟ اپراتور ساده یا متخصص پایش وضعیت.

جواب این سوال‌ها هر چه باشد یک نکته مشترک وجود دارد که باید به آن اشراف داشته باشیم: شناخت ویژگی ها و قوانین اندازه گیری صوت جز الزامات می باشد.

خیلی از افرادی که در حیطه نگهداری و تعمیرات فعالیت می کنند، بحث تئوری را خسته کننده و کسل کننده می دانند.

اما تئوری صوت در زندگی روزانه ما نیز مهم است وقتی که بحث به پایش وضعیت ختم می شود نیاز به دانش بیشتری در این زمینه احساس می شود.

ما باید به مباحث اندازه گیری ایربورن و استراکچربورن مسلط باشیم.

نحوه کار با دستگاه و نرم افزار را به خوبی بلد باشیم تا بتوانیم به درستی نتایج به دست آمده را تحلیل کنیم.

آلتراسوند یک وسیله اندازه گیری به شمار می‌آید که به شما کمک می کند راحت‌تر تصمیم‌گیری کنید.

شما می‌توانید به راحتی یک اپراتور ساده را با یک آموزش یک روزه وارد کار کنید و از او به عنوان یک نیروی کارآمد بهره گیرید.

از طرف دیگر می‌توانید به نفرات خبره و متخصص خود نیز آموزش کاملی دهید و آنها را به افرادی که راهکار و استراتژی مناسب جهت بالاتر بردن ضریب اطمینان سیستم شما ارائه می کنند، تبدیل کنید.

چطور تکنیک آلتراسوند را در سیستم و شرکت خود استقرار دهیم؟

تفاوت بسیاری بین خرید یک دستگاه و آموزش و استقرار آن وجود دارد.

در همه شرکت ها، کمدی وجود دارد که حداقل تعدادی جعبه قشنگ داخل آن گذاشتیم که هیچ وقت هم از آنها استفاده نمی کنیم.

تجهیزاتی که بدون برنامه و استراتژی درست خریداری شده اند، به نوعی اتلاف هزینه است.

همچنین تجهیزاتی داریم که حتی موقع خرید ۲ یا ۳ نفر هم آموزش اپراتوری آن را دیده‌اند بدون آنکه به درستی در شرکت استقرار یافته باشند.

چند سال بعد هم آن نفرات آموزش دیده از شرکت می‌روند و آن پروژه مسکوت گذاشته می‌شود.

در همه این موارد، یک ایراد وارد است و آن کمبود پشتیبانی و راهبردی صحیح می‌باشد.

پشتیبانی کم از طرف مدیریت و راهبردی ناقص از طرف کسی که قرار است این پروژه را در شرکت شما راهبری، ارزیابی و نتیجه گیری نماید.

وقتی ارزیابی و نتیجه‌گیری در کار نباشد، به طبع آن پشتیبانی، آینده ای نخواهد داشت.

استقرار نیز بخش آخر و اصلی کار می باشد که باعث می شود یک تکنولوژی در عمل نیز به عنوان راهکار محسوب گردد.

استقرار یک تکنولوژی دقیقا مانند فیبر داخل بافت عضلات می‌باشد.

وقتی از استقرار تکنولوژی پایش صحبت می کنیم پاسخ به این دو سوال باید کاملا مشخص باشد:

• چه کسی باید آن را بکار برد و از دستگاه استفاده کند؟
• چه نتایجی مدنظر است؟

منبع: هریس ترابرادووچ (Haris Trobradovic) مدیرفنی کمپانی SDT بلژیک،”مصاحبه با هریس ترابرادووچ”، نشریه نگهداری و تعمیرات در صنایع نفت، گاز، پتروشیمی، سال دوم، شماره ششم، آذر و دی 1396