سافت فوت چیست ؟ سافت فوت یا نرمی پایه وضعيتي است كه تمامی پایه‌های يك ماشين روي صفحه مسطح قرار نگرفته باشد. در این شرایط زمانی که پیچ‌های نگه‌دارنده ماشین به پایه محكم شوند به یکی از پایه‌های ماشین تنش کششی بیشتری نسبت به سایر پایه‌ها وارد می­شود. سافت فوت یا نرمی پایه می‌تواند باعث تغییر شکل شاسی شود که خود باعث افزایش ارتعاش، نیرو و تنش در شاسی و هوزینگ بیرینگ می‌شود. سافت فوت وقتی پررنگ­تر می‌شود که سعی کنیم با نیروی زیاد پیچ پایه را سفت کرده تا پایه هم‌سطح شود.

نرمی پایه (Soft Foot)

علت سافت فوت چیست؟

سافت فوت می‌تواند ناشي از عوامل زیر باشد:

• عیوب ساخت پایه‌ها مانند کوتاه و بلند بودن ارتفاع پایه‌ها به علت ریخته‌گری و ماشین‌­کاری بی‌­کیفیت پایه
• تماس ناقص پایه‌ها روی فونداسیون به علت صاف نبودن پداستال و پایه‌ها
• تاب برداشتن پایه‌ها به علت عملیات جوشکاری نادرست آن‌ها
• کثیف بودن شیمزها و زنگ‌زدگی پایه‌های موتور
• شل یا سفت بودن بیش‌ازحد بعضي از پیچ‌ها

مشکلات سافت فوت چیست؟

مشکلات به وجود آمده به علت سافت فوت به قرار زیر است:

• آسیب‌های پایه مانند تغییر شکل و شکسته شدن
• ناهم­راستایی
• خمیدگی شفت
• تغییر سنترلاین (Centerline) هوزینگ بیرینگ‌ها
• تغییر هم­مرکزی فاصله هوایی موتور و نابالانسی الکتریکی

سافت فوت همیشه باعث افزایش ارتعاش نمی‌شود؛ بااین‌حال اگر هم‌محوری را تحت تأثیر قرار دهد می‌تواند ارتعاش با دامنه زیادی ایجاد کند.

ترفندهای شناسایی نرمي پايه:

به‌جز حالت­‌هاي شدید، کشف لقی سازه با لمس کردن سخت است. مثال رایج آن در انکر بولت‌­هاي نگه‌دارنده پایه بیرینگ در فونداسیون بتنی است. این بولت­‌ها می­‌توانند شل یا حتی بریده باشند، ولی آشکار نباشند.

روش تشخیص سافت فوت چیست ؟

در اینجا سه روش کاربردی تشخیص سافت فوت یا نرمي پايه را خدمت شما خواننده محترم این مقاله توضیح می‌دهم:

• استفاده از ساعت اندیکاتور در تشخیص سافت فوت

یکی از روش‌های مرسوم تشخیص نرمي پايه استفاده از ساعت اندیکاتور است. مطابق با فصل هفتم از بخش اول استاندارد API RP 686 در زمان چک کردن نرمي پايه ماشین، باید همه لوله‌های متصل شده به دستگاه نصب شده باشد. در این شرایط حداکثر جابه‌­جایی مجاز در هر پایه،  0.05mm می‌­باشد.

• آنالیز ارتعاشات در تشخیص سافت فوت

به کمک آنالیز ارتعاشات می‌توان سافت فوت یا نرمي پايه ماشین را تشخیص داد. تصور کنید که یکی از پایه‌های الکتروموتوری دچار این مشکل باشد. وقتی‌که تمام پیچ‌های متصل‌کننده موتور به شاسی سفت شدند، چون همه پایه‌ها به‌صورت هم‌سطح نيستند، كيسينگ موتور تغيير شكل می‌­دهد. این تغییر شکل به تغيير فاصله هوايي بين روتور و استاتور منجر می‌شود. وقتی جريان الكتريكي برقرار می‌شود، موتور شروع به ارتعاش می‌کند.

حال وقتی‌که موتور روشن است، يكي از پیچ‌ها را شل کنید. اگر مشكل ناهم‌سطحی پايه مربوط به همین پایه‌ای باشد که پیچ آن را شل کرده­‌اید، ميزان ارتعاش بايد تغيير چشم‌گيري داشته باشد؛ در غیر این صورت مشکل در پایه دیگر است.

بدین منظور به کمک دستگاه آنالایزر ارتعاشات وقتی الکتروموتور در سرویس قرار دارد با شل و سفت کردن تک‌تک پیچ‌های پایه، ارتعاشات را اندازه‌گیری نمایید. وقتی با شل کردن یکی از پیچ‌ها لرزش به‌طور ناگهانی کاهش پیدا می‌کند پایه مشکل‌دار پیدا می‌شود. معمولاً با قرار دادن شیمز مناسب زیر پایه موردنظر یا سنگ زدن کف پایه‌ها مشکل برطرف می‌شود.

مثال واقعی سافت فوت: پمپ برج خنک‌کننده واحد اسيد سولفوريك

پمپ كولينگ واحد اسيد سولفوريك یک پتروشيمي متشكل از يك الكتروموتور و پمپ عمودي می‌باشد. الكتروموتور داري توان 375kWو دور 735RPM و بيرينگ‌هاي الكتروموتور از نوع تماس زاویه‌ای مي‌­باشند.

پمپ برج خنک‌کننده واحد اسیدسولفوریک

اين پمپ پس از انجام تعميرات اساسی و در اولین راه‌اندازی، دامنه ارتعاشات بالایی داشت. انواع كارهاي تعميراتي ازجمله هم‌­محوري، تراز كردن و بالانس پروانه و شفت به طول ۳ متر و وزن ۷۰۰ كيلوگرم انجام شد. اما همان­‌گونه كه در شکل زیر در ناحيه B مشاهده می‌کنید؛ شدت ارتعاش هیچ‌گاه به حد نرمال کاهش نیافت.

بررسی ناحیه B در ترند تغییر دامنه ارتعاشات پمپ

در شکل زیر نمودار اسپکتروم ارتعاش پمپ در جهت افقي آورده شده است. تنها پيك موجود نشان­‌دهنده فركانس دور دستگاه یا 1X بود و در ساير جهات نيز شكل طيف به همين صورت مشاهده شد.

نمودار اسپکتروم ارتعاش پمپ در جهت افقي

وزن الكتروموتور به ­وسيله يك قاب فلزي به فونداسيون منتقل می‌­شود؛ نحوه اتصال اين قاب به فونداسيون در شکل زیر نشان داده‌شده است.

نحوه اتصال قاب به فونداسيون

با اندازه‌گیری ارتعاشات چهارگوشه قاب، مشخص شد، دامنه ارتعاشات يكنواخت نیست. با توجه به غیر يكنواخت بودن ارتعاشات و همچنين وجود فركانس 1X اين فرضيه به وجود آمد كه پایه‌ها دچار نرمی یا سافت فوت هستند. با بررسي اين موضوع و تراشكاري كف قاب و استفاده از شيمزهاي مناسب، همان­گونه كه در ناحيه C از شکل زیر مشخص شده، دامنه ارتعاشات كاهش چشمگيري يافت.

بررسی ناحیه C در ترند تغییر دامنه ارتعاشات پمپ