آلودگی سیلیس در روغن بعنوان یکی از عوامل اصلی آلودگی روغن سیستمهای مکانیکی شناخته میشود. ذارت بسیار ریز سیلیس از منبع اصلی آن که پوسته بیرونی زمین است بصورت گرد و غبار معلق در هوا در محیط کار ماشین آلات به وفور وجود دارد. ذرات گرد و غبار عمدتاً شامل ذرات ریز سیلیکا میباشد که حدودا ۸۰٪ ترکیب پوسته بیرونی زمین را تشکیل میدهد. ذرات سیلیکا در شکل و اندازههای مختلفی در طبیعت وجود دارد و به هر حال از موادیکه در ساخت قطعات موتور و اکثر سیستمها بکار رفته است سختتر میباشد. بویژه قطعاتی نظیر: رینگ، پیستون و سیلندر موتور که مستقیماً در معرض ذرات آلاينده میباشند که همراه با هوای ورودی بداخل موتور نفوذ مینماید. در سایر قسمتهای ماشینآلات نظیر: گیربکس، سیستم هیدرولیک و غیره نیز گرد و خاک از طریق گردگیرها، سیلهای معیوب و یا دیگر منافذ بداخل سیستم نفوذ مینماید.
طی بررسی بعمل آمده میزان نفوذ ذرات آلاینده از گردوخاک باعث ایجاد آسیب جدی به تجهیزات شده است. بطوریکه غبار ناشی از طوفان گردوخاک در استان و چند روز در هفته، باعث آلوده شدن محیط به گردوخاک و نفوذ ذرات سیلیس در روغن از طريق بعضی از این آب بندها شده است.
بطوریکه روغتی که بایستی در عرض شش ماه عملیات روانکاری داشته باشد. در عرض یک ماه خاصیت خود را از دست داده و بایستی تعویض گردد.
شش علت نفوذ آلودگی سیلیس در روغن
1- موادی که در اثر تغییرات فیزیکی و شیمیایی روغن از قبیل اکسیداسیون در روغن به وجود میاید. به عنوان مثال عملکرد نامناسب فیلتر روغن (BREATHER) در جذب و دفع بخارات تشکیل دهنده در روغن منجر به بالا رفتن دما شده و در نهایت از بین رفتن گرانروی روغن میشود. این عامل باعث خراب شدن کاسه نمد واورینگ (o-ring) شده و منجر به نفوذ ذرات معلق در فضا میشود.
شکل 1- خراب شدن اورینگ بر اثر عدم عملکرد هواکش روغن
۲- فراموش کردن بستن در بشکه روغن که این عامل خود باعث نفوذ غبار و رطوبت در روغن میشود.
3- عدم کیفیت مواد مورد استفاده بهرهبردار در برقراری سیستم تولید، بعنوان مثال بدلیل عدم کیفیت مواد اولیه (فاسد بودن)، استفاده از این محصول در بهرهوری باعث ایجاد لرزش و صدا شده , بطوریکه منجر به از بین رفتن قطعات و ایجاد نشتی میشود.
۴- عدم کنترل نامناسب روغن در حمل و نقل و نگهداری و تزریق به ماشین توسط نیروی انسانی
۵- آلوده بودن آب کولینگ به مواد خارجی از قبیل سیلیس باعث ایجاد صدمات بسیار زیادی به تجهیزات میشود. در شکل ذیل و طی بررسی بعمل آمده این عنصر به دیواره دستگاه چسبیده و باعث بیشتر شدن ضخامت دیواره داخل مبدل روغن شده و در هنگام عبور روغن از مبدل ، روغن به اندازه کافی خنک نشده که این خود موجب کاهش گرانروی روغن میگردد. و با برگشت روغن از مبدل با دمای بالاتر از حد دمای تعریف شده برای دستگاه موجب از بین رفتن بیرینگ و سایر قسمتهای آب بند میشود.
شکل 2- آلوده شدن آب کولینگ (Cooling) بر اثر نفوذ ذرات گرد و خاک (سیلیس)
برای جلوگیری از آلوده شدن آب نیاز است که هر 15 روز یک بار نمونهبرداری صورت بگیرد.
۶- حاصل از سایش قطعات ماشین از قبیل، شافت، رینگ پیستونی، بیرینگ و غیره در بررسی بعمل آمده بر روی یک تجهیز با شماره دستگاه ( GB-2004 BX) در طی چندین بار در طول یک ماه و گرفتن نمونه روغن و آنالیز مشاهده گردید که رنگ روغن به شکل کدر در آمده و علاوه بر این ارتعاشات دستگاه در محدوده ROUGH , بنابه اظهارنظر CM اعلام گردید.
سپس این دستگاه با هماهنگی تعمیرات و بهرهبردار باز و به کارگاه انتقال داده شد. در کارگاه پس از باز کردن تجهیز در شکل شماره سه مقداری پودر وارد هوزینگ بیرینگ تجهیز شده بود:
شكل 3- نفوذ پودر (پلی پروپیلن) بر اثر خراب شدن لبيرنت (labirent)
عوامل نفوذ پودر در دستگاه پس از بررسی و تحقیق میتوان به ذیل خلاصه کرد
1- عدم استفاده از فیلتر مناسب بطوریکه توانایی جداسازی پودر از گاز را به طور کامل نداشته است.
2- فرسایش لبیرنتهای دو طرف بدنه کیسینگ منجر به نفوذ پودر به داخل بلوور شده بود
3- پایین بودن فشار رت موجود در کیسینگ (جهت ایجاد فشار مثبت)
پس از رفع عوامل فوق هم اکنون این تجهیز در سرویس قرار دارد بطوریکه رنگ روغن و مقدار ارتعاشات در محدوده نرمال اعلام شده است.
نتیجه
آنالیز روغن یکی از مهمترین و موثرترین مباحث در مراقبت وضعیت ماشین آلات است. با توسعه تکنولوژی، کنترل تجهیزات ماشین آلات و روانکارها به یک برنامه مدرن آنالیز روغن تبدیل شده که نتیجه آن مراقبت و نگهداری بهینه تجهیزات، صرفهجویی در مصرف انرژی و افزایش عمر ماشین آلات خواهد بود.
