سرفصل های مهم این مقاله:
آنالیز عنصری روغن همه داستان روغن توریبن را بازگو نمیکند. به عبارت دیگر، آنالیز عنصری نه تنها نسبت به شناسایی ذرات درشت ناتوان است بلکه نمیتواند مشکلات روغن توربین را از یکدیگر تفکیک نماید. به عنوان مثال، آنالیز عنصری برای مشکل سایش و مشکل خوردگی میتواند نتایج یکسانی داشته باشد. به همین علت لازم است آزمایشهای تکمیلی دیگری بر روی روغن انجام شود. یکی از سادهترین آزمونهای شناسایی ذرات روغن، آزمایش شاخص فرسایش ذرات آهنی یا PQ Particle Quantifier میباشد. این روش برای تشخیص و اندازهگیری ذرات فرسایشی با خاصیت آهنربائی (آهنی آزاد) در روغنها ابداعشده و ﺣﻀﻮر ذرات آﻫﻨﻰ درشت و در محدوده μm5 تا μm1000 را ﺑﻪ ﺧﻮﺑﻰ ﻧﺸﺎن ﻣﻰدﻫﺪ.
PQ عددی بدون بعد و شاخصی از ذرات درشت آهنی موجود در روغن بوده هرچقدر بزرگتر باشد، فرسایش آهنی تجهیزات سیستم روانکاری شدیدتر اتفاق افتاده است. مشاهده روند تغییرات PQ تصویر خوبی از وضعیت سایش قطعات توربین در اختیار کاربران توربین قرار میدهد. با توجه به سادگی انجام تست، پیشنهاد میشود با خرید دستگاه این آزمایش، در نیروگاه و به صورت هفتگی آزمایش PQ انجام شود. تغییرات بیشتر از 10% در PQ از شروع سایش در تجهیزات سیستم روانکاری توربین خبر میدهد.
علاوه بر مشاهده روند تغییرات PQ در زمانهای مختلف، تحلیل تغییر این عدد در یک نمونه روغن توربین نیز سودمند است. بدین منظور ابتدا ظرف نمونه روغن در دستگاه اندازهگیری PQ قرار داده شده و اولین آزمایش PQ روی روغن انجام میشود. سپس از همان نمونه روغن موجود در دستگاه، مجدداً آزمایش PQ گرفته میشود. این عمل بین چهار الی ده مرتبه روی نمونه روغن انجام شده در پایان اختلاف حداکثر مقادیر PQ از حداقل آن به تعداد دفعات انجام آزمایش تقسیم و با عددی به نام TDPQ گزارش میشود.
تحلیل شاخص TDPQرا با یک مثال شرح میدهیم. فرض کنید از سه نمونه روغن به نامهای Sample1، Sample2 و Sample3 آزمایش PQ گرفته میشود. همانطوری که در تصویر بالا مشاهده میکنید، از میان این سه نمونه روغن، شاخص TDPQ در Sample1 بزرگترین مقدار را به خود اختصاص داده است. این پدیده تاییدکننده این است که ذرات ریز آهنی در نمونه روغن شماره یک (منحنی قرمز رنگ) از سایر نمونههای روغن بیشتر میباشد. زیرا ذرات ریز آهنی Sample1 دیرتر تهنشین شده و با گذشت زمان و هربار آزمایش PQ، این ذرات آهنی به مرور رسوب کردهاست. به همین علت، مقادیر PQ اندازهگیری شده در Sample1 روند افزایشی داشته و در نتیجه این نمونه روغن TDPQ بزرگتری را به خود اختصاص داده است.
