پدیده ضربان (Beat)، پيامد وجود هم‌زمان دو سيگنال ارتعاشي با فرکانس‌های نزديک يکديگر است کـه به‌صورت پريوديک با هم جمع و يا از هم کم می‌شوند؛ لذا فرکانس ضربان از رابطه زير به دست می‌آید:

F₁ فرکانس سيگنال اول و F₂ فرکانس سيگنال دوم و فرکانس ضربان است. ارتعاشات ضرباني به کمک شکل موج به‌راحتی تشخيص داده می‌شود. در قسمت بالای شکل زیر دو موج با فرکانس‌های F₁ و F₂ را به‌صورت جداگانه و تصوير پايين حاصل ترکيب آن دو را نشان می‌دهد. حداکثر ارتعاش، وقتی اتفاق می‌افتد که شکل موج زمانی فرکانس F₁ هم‌فاز فرکانس F₂ شود و حداقل ارتعاش نیز زمانی حادث می‌شود که بین دو سیگنال، 180 درجه اختلاف‌فاز وجود داشته باشد.

سیگنال حوزه زمان ضربان تسمه

تشخيص اين نوع ارتعاش از طريق تحليل فرکانسي اگر چه امکان‌پذیر است امـا نيازمنـد اسـتفاده از رزولوشـن بـالا و به‌کارگیری تکنيک بزرگنمايي (Zoom) می‌باشد. براي تشخيص از طريق شکل موج بايد محور زمـان به‌اندازه کافي طولاني در نظر گرفته شود. به‌ویژه هنگامی‌که فرکانس دو موج ارتعاشي به يکديگر بسيار نزديک باشد، پريود ضربان زيـاد بوده و بايد در تنظيمات دستگاه داده‌برداری اين موضوع را لحاظ کنید.

يکي ديگر از مشخصه‌های ضربان، زاويـه فـاز نوساني و ناپايدار است. رايج­ترين حالت براي ارتعاشات ضرباني، مواقعي است که دو ماشين با سرعت کاري تقريباً يکسان و با فاصله کمي از يکديگر در حال کار باشند.

پدیده ضربان در الکتروموتورهاي دو قطب نیز گزارش شده است. اگر در موتور دو قطب، عیبی ماننـد ناهم محوری و يـا هـر اشکالي با مشخصه ارتعاشي 2X وجود داشته باشد و هم‌زمان ارتعاشات دو برابر فرکانس برق یا 2 نيز به علت اشکال الکتريکي به وجود آید، از آنجايي­که سرعت کاري اين موتورها اندکي کمتر از 50Hz است، فرکانس 2X و 2 به يکديگر نزديک خواهند بود.

طیف باند پهن معمولاً یک پیک با نوسان را نشان می‌دهد. وقتی روی این پیک بزرگنمایی شود (طیف پایین)، این دو پیک بسیار نزدیک به هم ملاحظه خواهند شد. اختلاف این دو پیک (F₁-F₂) فرکانس ضربان است که در طیف پهن ظاهر می‌شود. فرکانس ضربان معمولاً در محدوده فرکانس اندازه‌گیری عادی ملاحظه نمی‌شود؛ چرا که ذاتاً فرکانس پایینی دارد و محدوده آن معمولاً حدود 0.08Hz تا 1.66Hz است.

طیف فرکانسی ضربان تسمه